Czy likwidator spółki odpowiada za jej długi?

Popularność spółki z ograniczoną odpowiedzialnością wynika głównie z faktu braku odpowiedzialności jej wspólników za długi spółki. Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku organów spółki. Wątpliwości odnośnie odpowiedzialności likwidatorów za zobowiązania spółki rozjaśnia poniższy artykuł.

Artykuł 276 kodeksu spółek handlowych stanowi, iż jeżeli ani umowa spółki, ani uchwała wspólników nie zawierają innych rozstrzygnięć, to z mocy prawa likwidatorami w spółce z ograniczona odpowiedzialnością są członkowie ostatniego zarządu. Z chwilą zatem otwarcia likwidacji wygasa ich mandat członków zarządu i jednocześnie otrzymują oni mandat jako likwidatorzy. Natomiast zgodnie z art. 280 kodeksu spółek handlowych do likwidatorów stosuje się przepisy dotyczące członków zarządu, chyba, ze przepisy działu 6 stanowią inaczej. W doktrynie daje się zauważyć spór, czy likwidator spółki jest jej organem, czy też przedstawicielem. Stanowisko Sądu Najwyższego rozstrzygające w/w zagadnienia kształtowało się odmiennie, bowiem np. w wyroku  z dnia 9 czerwca 2006 r., sygn. akt IV CK415/05, Sąd Najwyższy stanął na stanowisku, że treść art. 280 kodeksu spółek handlowych nie uzasadnia stosowania art. 299 kodeksu spółkę handlowych do likwidatorów, ponieważ ich status  i funkcja jest inna niż członków zarządu. Najnowsza linii orzecznictwa Sądu Najwyższego stanęła jednak na stanowisku odmiennym, gdyż  w uchwale  z dnia 28 stycznia 2010 r. podjętej w powiększonym składzie siedmiu sędziów (sygn. III CZP 91/09) wskazano, iż  wierzyciele spółki z ograniczoną odpowiedzialnością mogą domagać się również od likwidatora  spłaty jej długów na takich samych zasadach  jak od członków zarządu, którzy nie złożyli na czas wniosku o ogłoszenie upadłości. Powyższa uchwała została podjęta na tle wątpliwości i rozbieżności interpretacyjnych dotyczącej dwóch  przepisów: art. 280 i 299 kodeksu spółek handlowych. Zgodnie  z pierwszym z nich: jeżeli egzekucja przeciwko spółce  z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają osobiście i solidarnie za jej zobowiązania. Od tej odpowiedzialności mogą się uwolnić jeśli wykażą, że we właściwym czasie zgłosili wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęli postępowanie układowe lub też nie zgłoszenie wniosku o upadłość oraz nie wszczęcie tego postępowania  nastąpiło nie z ich winy lub też mimo nie  złożenia w/w wniosków wierzyciel nie poniósł szkody.     

Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być, według art.21 prawa upadłościowego i naprawczego,  zgłoszony  w terminie dwu tygodni od dnia,  w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłość, tj. dłużnik przestał regulować swoje wymagalne zobowiązania. Natomiast art. 280 kodeksu spółek handlowych  nakazuje odpowiednio stosować przepisy dotyczące członków zarządu do likwidatorów takiej spółki, chyba że przepis rozdziału 6 „Rozwiązanie i likwidacja spółki” stanowią inaczej. Przepisy tego działu stosownie art. 299 do likwidatorów nie wyłączają, a należy wnioskować, że przepis te odnosi się także do nich. Za przyjęciem w/w stanowiska  można wskazać na następujące okoliczności. Po pierwsze  fakt, iż likwidatorami w spółce  z ograniczoną odpowiedzialnością są najczęściej  członkowie  zarządu i że obowiązek zgłoszenia wniosku o upadłość obciąża nie tylko członków zarządu ale i likwidatorów tych spółek, po drugie zgodnie z art. 586 kodeksu spółek handlowych odpowiedzialność za nie zgłoszenie takiego wniosku obciąża także likwidatorów. Za obciążeniem ich długami spółki przemawia również interes wierzycieli.