Odpowiedzialność za szkodę spowodowaną zalaniem sąsiada
Odpowiedzialność za szkodę powstałą w wyniku wylania się wody w budynku z lokalu położonego wyżej do lokalu usytuowanego niżej jest odpowiedzialnością o charakterze deliktowym opierającą się na zasadzie winy. Podstawą do pociągnięcia do odpowiedzialności osoby zajmującej pomieszczenie położone wyżej jest przypisanie tej osobie winy za działanie lub zaniechanie skutkujące zalaniem.
W opisanej wyżej sytuacji nie ma więc zastosowania przepis art. 433 Kodeksu cywilnego statuujący surową odpowiedzialność na zasadzie ryzyka: „za szkodę wyrządzoną wyrzuceniem, wylaniem lub spadnięciem jakiegokolwiek przedmiotu z pomieszczenia jest odpowiedzialny ten, kto pomieszczenie zajmuje, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą zajmujący pomieszczenie nie ponosi odpowiedzialności i której działaniu nie mógł zapobiec. Odpowiedzialność na zasadzie ryzyka może zostać wyegzekwowana niezależnie od przypisania winy za zalanie sąsiadowi „z góry”.
W cytowanym przepisie mowa wprawdzie o wylaniu, jednak nie dotyczy on odpowiedzialności za szkody spowodowane przelaniem się wody do sąsiada „niżej”. Chodzi bowiem o wylanie się wody „z pomieszczenia” a nie o wylanie „wewnątrz pomieszczenia”. Tak też stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 lipca 2012 r.: „artykuł 433 Kodeksu cywilnego nie stanowi podstawy odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną wylaniem wody w budynku z lokalu do innego lokalu”. A zatem szkoda, za którą odpowiedzialność sprawca ponosi na podstawie art. 433 k.c. musi być bezpośrednim skutkiem zdarzenia polegającego m. in. na wylaniu się cieczy z pomieszczenia. Ową bezpośredniość należy rozumieć w ten sposób, że ciecz musi znaleźć się od razu poza obrębem pomieszczenia, a więc nie może najpierw w nim się rozlać a dopiero następnie przemieścić się na zewnątrz.
Odpowiedzialność za szkodę powstałą przelaniem się cieczy do sąsiada „poniżej” jest odpowiedzialnością deliktową, ukształtowaną na zasadzie winy, tzn. do naprawienia szkody zobowiązana jest ta osoba, która ze swej winy wyrządziła drugiemu szkodę (art. 415 Kodeksu cywilnego). Wyrządzenie szkody przez czyn niedozwolony, w naszym przypadku - zalanie sąsiada, niewątpliwie skutkuje powstaniem odpowiedzialności deliktowej. Jednak by skutecznie dochodzić naprawienia szkody konieczne jest zaistnienie następujących przesłanek: powstanie szkody, popełnienie przez sprawcę czynu niedozwolonego, związek przyczynowy między szkodą a czynem zabronionym oraz możliwość przypisania winy sprawcy. Czynem niedozwolonym jest takie zachowanie sprawcy szkody, które stanowi obiektywne złamanie reguł postępowania określonych zarówno przez normy prawne, jak i zasady współżycia społecznego. Podstawą do pociągnięcia do odpowiedzialności jest przypisanie winy sprawcy, a więc stwierdzenie bezprawności jego zachowania oraz postawienie mu zarzutu spowodowania zalania.
Brak jakiejkolwiek z ww. przesłanek wyłącza odpowiedzialność sprawcy czynu. Zgodnie z ogólną zasadą prawa cywilnego ciężar dowodu spoczywa na osobie dochodzącej roszczeń z tytułu popełnienia czynu niedozwolonego. A więc poszkodowany będzie musiał wykazać, że zaistniały wszystkie przesłanki konieczne do pociągnięcia do odpowiedzialności sąsiada zajmującego lokal znajdujący się „powyżej”.