Umowa zbycia udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością

Wspólnik spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może sprzedać swoje udziały, ich część lub część udziału innej osobie. W poniższym artykule znajdziemy odpowiedź na pytanie -  co jest udział? Jakie mogą być ograniczenia związane ze zbyciem udziału. Poruszona została również kwestia formy umowy, obowiązków wspólnika i zarządu związanych ze zbyciem udziału.

Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością może przewidywać, iż każdy wspólnik może mieć tylko jeden udział lub też większą ilość udziałów. Udział w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością jest majątkowym prawem wspólnika. Jest ogół praw i obowiązków wspólnika w spółce zarówno o charakterze korporacyjnym przyznającym prawo do uczestnictwa w Zgromadzeniach Wspólników, jak i o charakterze majątkowym na mocy którego wspólnik ma prawo do dywidendy. Prawo to jest zbywalne i każdy wspólnik ma uprawnienie do swobodnego nim dysponowania. Oznacza to, iż zbycia udziału (udziałów) można dokonać zarówno w drodze umowy sprzedaży, darowizny, lub też innego zdarzenia które powoduje przejście praw z dotychczasowego wspólnika na jego nabywcę.  Nabywca udziału wstępuje do spółki na miejsce zbywcy bez konieczności zmiany umowy spółki. W przypadku zbycia udziału nabywca odpowiada wobec spółki solidarnie ze zbywcą za niespełnione świadczenia (np. zaległe dopłaty, wyrównanie wartości wkładu) należne spółce ze zbytego udziału lub zbytej części udziału. Oznacza to więc, iż spółka może żądać całości lub części świadczenia od ich obu łącznie lub od każdego z osobna, a zaspokojenie spółki przez którąkolwiek ze stron transakcji zbycia udziału zwalnia z zobowiązania drugą stronę.
Warto zaznaczyć, iż jeżeli umowa spółki stanowi że wspólnik może mieć tylko jeden udział, to umowa ta musi wyraźnie dopuszczać możliwość zbycia części takiego udziału, przy czym należy pamiętać, iż udziały w wyniku podziału nie mogą być niższe niż 50 złotych. Wspólnicy w umowie spółki mogą określić, że zbycie udziału będzie zależne od zgody spółki lub w inny sposób ograniczone, ustanawiając zasady wyrażenia zgody. Najczęściej spotykanym ograniczeniem zbywalności udziałów jest uzyskanie zgody na zbycie udziałów np.  uzyskanie zgody w formie uchwały przez Zgromadzenie wspólników. Innym ograniczeniem jest zastrzeżenie  prawa pierwokupu udziału przez pozostałych wspólników.
Jeżeli wspólnicy w umowie spółki nie postanowili  inaczej to zgodę na zbycie udziału (udziałów) lub ich części udziela zarząd w formie pisemnej. W przypadku gdy zarząd odmówi udzielenia zgody wspólnik sprzedający udział może wystąpić do sądu rejestrowego o wyrażenie zgody na zbycie udziałów wskazując nabywcę. Spółka w terminie określonym przez sąd może wskazać innego nabywcę. W razie braku porozumienia cenę nabycia i termin jej zapłaty ustala sąd rejestrowy na wniosek wspólnika lub spółki, po zasięgnięciu, w miarę potrzeby, opinii biegłego. W przypadku gdy wskazana przez spółkę osoba nie uiściła ceny nabycia w wyznaczonym terminie, wspólnik może rozporządzać swobodnie swoim udziałem, jego częścią lub ułamkową częścią udziału, chyba że nie przyjął oferowanej zapłaty.
Forma umowy zbycia udziałów została określona w art. 180 ksh, mianowicie zbycie udziałów wymaga umowy z podpisem notarialnie poświadczonym. Forma ta zastrzeżona jest pod rygorem nieważności. Oznacza to, iż jeżeli wspólnik sprzedający udział podpisał umowę w formie pisemnej to jest ona nieważna, a co za tym idzie nie doszło do zmiany wspólników w spółce. Umowa zbycia udziałów która została zawarta w formie aktu notarialnego jest ważna i wywołuje skutki prawne, bowiem akt notarialny jest „mocniejszą” formą niż forma z podpisem notarialnie poświadczonym.
Wspólnik który sprzedaje udział powinien zawiadomić spółkę o zawartej umowie, w przeciwnym razie osobę tą traktuje się nadal jako wspólnika, dotyczy to zarówno jego praw jak i obowiązków. W momencie kiedy spółka otrzyma wiadomość od zbyciu udziału przez wspólnika powinna nowego wspólnika wpisać do księgi udziałów, a także zgłosić zmianę składu osobowego do krajowego rejestru sądowego. Zarząd zgłaszając ten fakt do sądu powinien sporządzić nową listę wspólników z podaniem ich adresów, a także liczbą i wartością nominalną udziałów.