Spółka cicha - plusy i minusy

Spółka cicha jest obecnie umowa nienazwaną, czyli umową nieuregulowaną w kodeksie cywilnym. Dopuszczalność zawiązania spółki cichej wynika z regulacji kodeku cywilnego dotyczącej zasady swobody umów. Zgodnie z art. 353[1] k.c , strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Stronami spółki cichej są przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą oraz wspólnik spółki cichej. Wspólnikiem spółki cichej nie może być spółka cywilna (nie jest bowiem jednostką organizacyjną, o której mowa art. 331 k. c, a w konsekwencji nie posiada zdolności prawnej i sądowej). Wspólnik „cichy” uczestniczy w przedsiębiorstwie w znaczeniu podmiotowym. To „uczestnictwo” ma jednak charakter ograniczony do wniesienia wkładu. Zawarcie umowy spółki cichej nie prowadzi do powstania nowego podmiotu prawa, w konsekwencji nie można mówić o majątku spółki cichej. Celem umowy spółki cichej jest umożliwienie partycypowania w zyskach przedsiębiorstwa przez osobę (wspólnika cichego), która z różnych względów, przed wszystkim z obawy przed ryzykiem, nie chce prowadzić działalności gospodarczej jako przedsiębiorca na własny rachunek, a tym samym nie chce ujawniać się na zewnątrz. Wspólnik spółki cichej nie prowadzi działalności gospodarczej, w związku z czym, do rejestru sądowego czy też ewidencji działalności gospodarczej, wpisany jest tylko przedsiębiorca.

Do zalet umowy spółki cichej należy zaliczyć:


1.    Możliwość uzyskania przez przedsiębiorcę kapitału, od którego nie musi wpłacać odsetek. Wspólnik cichy ponosi jedynie ryzyko „ekonomiczne” prowadzenia działalności. Wierzyciele przedsiębiorcy nie mogą dochodzić swoich roszczeń od wspólnika cichego;
2.    Wspólnik cichy nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania przedsiębiorcy zarówno zobowiązania publiczno-, jak i prywatnoprawne;
3.    Elastyczność uregulowania postanowień umowy, w tym dotyczące zysku (jedyne ograniczenie zawarte jest w art. 58 § 1,2 k.c ( czynność prawna sprzeczna z ustawą albo mająca na celu obejście ustawy jest nieważna, chyba, ze właściwy przepis przewiduje inny skutek , nieważna jest czynność prawna sprzeczna z zasadami współżycia społecznego);
4.    Możliwość zawarcia umowy o pracę pomiędzy przedsiębiorcą a wspólnikiem cichym (w spółce cywilnym nie ma takiej możliwości, gdyż do obowiązków wspólnika należy prowadzenie i reprezentowanie spółki);
5.    Spółka cicha zapewnia zachowanie anonimowości wspólnikowi cichemu, który nie jest ujawniany na zewnątrz. Z drugiej strony można utrzymać w tajemnicy konieczność korzystania z cudzego kapitału;
6.    W warunkach gwałtownej inflacji spółka cicha jest atrakcyjnym sposobem inwestowania;
7.    Brak szczególnych wymagań formalnych związanych z zawarciem umowy (nie jest wymagana forma szczególna, nie jest konieczne wpisywanie spółki cichej ani do KRS-u, ani od ewidencji działalności gospodarczej);
8.    Brak ograniczeń podmiotowych do zawarcia umowy spółki cichej (może ja zawrzeć każdy przedsiębiorca, a wspólnikiem cichym może być zarówno osoba fizyczna, osoba prawna, jak i jednostka organizacyjna wyposażona w zdolność prawną, która nie jest osobą prawną, np. spółka jawna);
9.    Dopuszczalność prowadzenia przez wspólnika cichego działalności konkurencyjnej;
10.    Przedsiębiorca może zawrzeć kilka umów spółki cichej w zależności od pojawiających się potrzeb;
11.    Brak postępowania likwidacyjnego w razie rozwiązania umowy, bowiem wspólnik spółki cichej nie ma żadnych praw do majątku przedsiębiorcy. Przedsiębiorca musi jedynie rozliczyć się ze wspólnikiem cichym;
12.    Brak konieczności posiadania rachunku bankowego dla dokonania przelewu;
13.    Koncesje i zezwolenia musi uzyskać jedynie przedsiębiorca. Wspólnik cichy może nie spełniać warunków potrzebnych do uzyskania koncesji lub zezwolenia.;
14.    Wspólnik cichy uzyskuje dodatkowe dochody bez konieczności podejmowania dodatkowej pracy lub też rozpoczynania działalności gospodarczej;
15.    Zawarcie umowy spółki cichej umożliwia uniknięcie konfliktów na tle zarządzania przedsiębiorstwem, gdyż wspólnik nie ma żadnego wpływu na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, poza wypowiedzeniem umowy i zwrotem wkładów;
16.    Spółka cicha wymaga niewielkiego zaangażowania wspólnika; można powiedzieć, ze stanowi on dla wspólnika jeden ze sposobów „inwestowania” środków pieniężnych;

Katalog wad jest o wiele mniejszy niż katalog zalet. Do wad zawiązania spółki cichej można zaliczyć:

1.    Brak regulacji ustawowej;
2.    Wspólnik cichy o ile nie odpowiada za zobowiązania przedsiębiorcy, o tyle ponosi ryzyko ekonomiczne związane z działalnością przedsiębiorstwa. Może się bowiem zdarzyć, że przedsiębiorstwo nie przyniesie zakładanych zysków, wspólnik cichy może również stracić wniesiony wkład;
3.    Wadą może okazać się ograniczenie korzyści wspólnika cichego do zysku z przedsiębiorstwa. Po pierwsze, wspólnik cichy nie będzie partycypował w korzyściach związanych z dobrami materialnymi przedsiębiorstwa, jak np. firma czy też dobra marka; po drugie, wspólnik cichy nie uczestniczący w prowadzeniu przedsiębiorstwa jest pozbawiony wpływu na jego funkcjonowanie; pomiędzy stronami umowy spółki cichej musi zatem istnieć zaufanie;
4.    Spółka cicha może zostać wykorzystana do działań sprzecznych z prawem, jak inwestowanie środków pochodzących z przestępstwa oraz prowadzenie działalności gospodarczej przez osoby pełniące funkcje publiczne;
5.    Wspólnik cichy nie uczestniczy we wzroście majątku przedsiębiorstwa. W toku postępowania likwidacyjnego zwrotowi ulega jedynie wkład, natomiast wspólnik cichy w przeciwieństwie np. do wspólnika spółki cywilnej, nie może żądać części majątku przedsiębiorstwa.